Mącznica lekarska – roślina lecznicza stosowana od II wieku
Mącznica lekarska (łac. Arctostaphylos uva-ursi) to krzew lub krzewinka, na której rosną jagody lubiane przez niedźwiedzie, dlatego nazywana jest czasem niedźwiedzim gronem. Jedynym przedstawicielem mącznicy w Polsce jest mącznica lekarska, chociaż na całym świecie występuje około 60 gatunków tej rośliny. To właśnie z mącznicy lekarskiej robi się herbatę. Roślina rośnie blisko ziemi, dorasta do około 60 cm wysokości, a jej gałęzie z małymi, grubymi i sztywnymi liśćmi płożą się po ziemi. Kwitnie na biało w maju-czerwcu, kwiaty są zwisające, zebrane w kołyszące się groniaste kwiatostany. Korona kwiatu jest różowa. Owocem jest okrągła, mała, mączysta, jaskrawoczerwona jagoda. Mącznica lekarska rośnie w Polsce w lasach sosnowych, głównie na terenie północnego niżu i jest objęta częściową ochroną.
Liście mącznicy lekarskiej zbiera się wczesną wiosną lub pod koniec lata.
Historia leczniczego zastosowania mącznicy lekarskiej sięga co najmniej II wieku. Jest ona szeroko stosowana jako środek moczopędny, ściągający i antyseptyczny. Amerykańscy Indianie stosowali ją jako lekarstwo na bóle głowy, zapalenie pęcherza moczowego i jako ogólny środek wzmacniający nerki w czasach, gdy leki zawierające siarczany i antybiotyki nie zostały jeszcze odkryte. Rdzenni Amerykanie używali też liści mącznicy lekarskiej wraz z tytoniem i innymi ziołami podczas ceremonii religijnych jako kadzidła (przeznaczonego do oczyszczania powietrza z negatywnych substancji) lub palili je w świętej fajce, aby przekazać modlitwy palacza Wielkiemu Duchowi.
Zbieranie i suszenie liści mącznicy lekarskiej
W celach leczniczych wykorzystuje się głównie liście. Zbiera się je wczesną wiosną przed pęknięciem pąków lub pod koniec lipca lub sierpnia, kiedy dojrzeją jednoroczne liście.
Liście należy suszyć w miejscu chronionym przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych. Prawidłowo wysuszony surowiec powinien być ładny, naturalnie zielony, łatwo kruszący się, pozbawiony zapachu i cierpkiego, gorzkiego smaku. Suszone liście mącznicy lekarskiej przechowuje się w szczelnym opakowaniu, w suchym i ciemnym miejscu. Nie tracą swoich użytecznych właściwości przez 5 lat od zebrania.
Korzyści z herbaty z mącznicy lekarskiej dla organizmu
Herbata z mącznicy lekarskiej jest stosowana raczej jako lek w leczeniu chorób, a nie jako napój, jak inne nasze zwykłe herbaty. Korzyści zdrowotne mącznicy lekarskiej:
- Lek, który pomaga w zwalczaniu infekcji pęcherza moczowego. Choroba ta występuje znacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Infekcja ta powoduje ból brzucha, ciągłą potrzebę oddawania moczu, uczucie pieczenia podczas oddawania moczu, a czasami krew w moczu. Liście mącznicy lekarskiej zawierają wysokie stężenie arbutyny, która jest przekształcana w moczu w hydrochinon – przeciwdrobnoustrojową i bardzo silną substancję zabijającą bakterie. Związek ten łagodzi zapalenie pęcherza moczowego i inne infekcje dróg moczowych. Opuszczając organizm przez drogi moczowe, mącznica lekarska łagodzi podrażnienia i zmniejsza stan zapalny, jednocześnie zwalczając bakterie, które są przyczyną tego uciążliwego stanu. Mącznica lekarska jest jednak najskuteczniejsza, gdy mocz ma odczyn zasadowy – tj. gdy stosuje się dietę roślinną.
- Herbata z mącznicy lekarskiej jest również bardzo korzystna dla zdrowia układu trawiennego. Właściwości antybakteryjne mącznicy lekarskiej hamują aktywność bakterii takich jak E-coli i Proteus-vulgaris, a także niektórych szczepów bakterii gronkowca, zapobiegając w ten sposób infekcjom jelitowym. Wysoka zawartość garbników może być skuteczna w leczeniu biegunki i dyzenterii.
- Do gojenia ran. Mącznica lekarska zawiera moczopędne fitochemikalia i kwas ursolowy, silny środek ściągający, a także alantoinę, która wspomaga wzrost zdrowych nowych komórek i gojenie się ran. Kwas taninowy i kwasy fenolowe zawarte w mącznicy lekarskiej mają korzystny wpływ na zdrowie, w tym działanie przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Roślina te są również skuteczna w hamowaniu krwawienia.
- Herbata z liści mącznicy lekarskiej może być stosowana do ogólnej tonizacji organizmu i oczyszczania krwi.
Jak przygotować herbatę z liści mącznicy lekarskiej
Herbatę z mącznicy lekarskiej najlepiej przygotowywać tradycyjną, stosowaną do przygotowywania innych ziół metodą. Zalej liście mącznicy lekarskiej wrzątkiem o temperaturze 100 stopni. Parz przez około 15 minut, w zależności od pożądanej mocy herbaty. Ponieważ herbata z mącznicy lekarskiej jest gorzka, możesz ją osłodzić cukrem, miodem lub ulubionym syropem.
Herbatę z mącznicy lekarskiej możesz przygotować także poprzez namoczenie – wtedy herbata będzie mniej gorzka i będzie zawierała większą ilość przeciwutleniaczy. Zalej liście mącznicy lekarskiej zimną wodą (im wyższe pH wody, tym mocniejsza będzie herbata) i pozostaw na 12 godzin.
Jak stosować herbatę z liści mącznicy lekarskiej
Jeśli stosujesz herbatę z mącznicy lekarskiej na zapalenie pęcherza, możesz zwiększyć jej skuteczność, pijąc ½ łyżeczki sody oczyszczonej z wodą przed wypiciem herbaty. Alkalizuje to mocz, dzięki czemu zwiększa się lecznicza moc mącznicy lekarskiej.
Najlepiej jest stosować nalewkę leczniczą z liści mącznicy lekarskiej. Nie zaleca się gotowania tych ziół, ponieważ uwalnia się wtedy wysoki poziom garbników, które mogą mieć negatywny wpływ na wyściółkę żołądka i jelit.
Herbata z mącznicy lekarskiej może być stosowana w celach leczniczych przez 1 tydzień. Jeśli stan nie ulegnie poprawie, należy skonsultować się z lekarzem.
Mącznica lekarska i żurawina – podwójna moc w leczeniu chorób układu moczowego
Herbatę z liści mącznicy lekarskiej można wzbogacić dobroczynnymi właściwościami żurawiny. Przeciwutleniacze (witaminy A i C) i inne substancje zawarte w żurawinie są również skuteczne w tłumieniu stanów zapalnych i leczeniu infekcji dróg moczowych.
Do przygotowania tej herbaty potrzebne będą:
- 1 łyżeczka suszonych liści mącznicy lekarskiej,
- 2 łyżeczki naturalnego, niesłodzonego soku żurawinowego,
- 1 łyżeczka miodu,
- 1 kubek wody.
Zalej liście mącznicy lekarskiej wrzątkiem, przykryj i parz przez 20-25 minut. Następnie przecedź napar i dodaj sok żurawinowy oraz miód. Pij na ciepło.
Mącznica lekarska – do pielęgnacji skóry
Dzięki bogatemu w przeciwutleniacze składowi, mącznica lekarska pomaga spowolnić proces starzenia. Może również zmniejszać pigmentację skóry. Może być stosowana jako środek miejscowy, nakładany na skórę w celu zmniejszenia rozjaśnienia i pigmentacji skóry. Tak pozytywny wpływ na skórę przypisuje się przeciwutleniaczom zawartym w mącznicy lekarskiej i zawartej w niej arbutynie.
Zabiegany tryb życia, brak snu i wiele stresujących sytuacji często pozostawiają ślady na naszej twarzy, przede wszystkim cienie pod oczami. Preparaty z ekstraktem z mącznicy lekarskiej są szczególnie polecane w walce z tą przypadłością.
Mącznica lekarska ma również działanie ściągające i oczyszczające, pomagając zmniejszyć opuchliznę i przetłuszczanie się skóry. Wywar z mącznicy lekarskiej jest też odpowiedni do mycia pacjentów.
Mącznica lekarska – cenny dodatek do diety
Owoce mącznicy lekarskiej można spożywać na surowo lub po ugotowaniu. One również zawierają dobroczynne substancje, dlatego warto włączyć je do swojej diety. Rdzenne plemiona amerykańskie używały mącznicy lekarskiej do przyrządzania sosów do mięsa i ryb. Suszone owoce były używane do wypieku chleba i ciast.
Owoce te nie mają jakiegoś wyjątkowego smaku. Jednak łącząc je z innymi jagodami lub owocami, można przygotować pyszny dżem lub konfiturę.
Sos z mącznicy lekarskiej
Z owoców mącznicy lekarskiej można przygotować wartościowy sos pasujący do dań z dziczyzny i ryb.
Składniki:
- 2 litry owoców mącznicy lekarskiej, umyte i pozbawione szypułek,
- cukier (do smaku),
- 1 łyżeczka soku z cytryny,
Umieść owoce w rondlu i gotuj na średnim ogniu przez około 5-10 minut, aż staną się miękkie. Następnie zmiażdż owoce i przetrzyj je przez sito lub gazę, aby usunąć pestki. Ważne jest, aby zachować jak najwięcej miąższu. Przełóż przetarte owoce z powrotem do garnka i dodaj cukier. Można użyć około 1 filiżanki cukru na filiżankę miąższu jagodowego. Dodaj sok z cytryny, dobrze wymieszaj i doprowadź do wrzenia. Wyłącz ogień, pozostaw do ostygnięcia i przelej do szczelnych naczyń. Sos najlepiej przechowywać w lodówce.
Herbata z mącznicy lekarskiej – nie dla każdego
Stosowanie ziół to znany od dawna sposób na wzmocnienie organizmu i leczenie chorób. Jednak zioła mogą powodować skutki uboczne, gdy są przyjmowane samodzielnie lub w interakcji z innymi ziołami, suplementami lub lekami. Z tych powodów zioła powinny być stosowane ostrożnie, pod stałą kontrolą stanu zdrowia, a jeszcze lepiej – pod nadzorem lekarza.
Chociaż mącznica lekarska ma bardzo korzystny wpływ na zdrowie, szczególnie na układ moczowy, nie należy jej spożywać dłużej niż 5 dni z rzędu i częściej niż 5 razy w roku. Hydrochinon jest silnym związkiem, który zabija bakterie, ale częste stosowanie może uszkodzić wątrobę.
Herbata z mącznicy lekarskiej nie jest zalecana dla dzieci, kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Osoby z wysokim ciśnieniem krwi lub cierpiące na chorobę Leśniowskiego-Crohna, zaburzenia trawienia, wrzody, choroby nerek lub wątroby również powinny unikać herbaty z mącznicy lekarskiej.
Jeśli herbata z mącznicy lekarskiej jest pita w nadmiarze mogą wystąpić działania niepożądane:
- nudności,
- wymioty,
- drażliwość,
- bezsenność.
Picie herbaty z mącznicy lekarskiej najlepiej skonsultować z lekarzem.
Zdjęcia poglądowe © Canva.